Chủ tịch Hồ Chí Minh với thanh niên của Đoàn đại biểu Nam bộ, tháng 10/1949. Ảnh: TL

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh sớm nhận rõ vị trí, vai trò của thế hệ trẻ. Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Người đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ. Ngay từ khi dạy học ở trường Dục Thanh, Hồ Chí Minh đã quan tâm đến tinh thần giáo dục dân tộc khi dạy học môn quốc văn, giáo dục lao động, thể chất cho học sinh. Vào những năm 20 của thế kỷ trước, sau khi đã tiếp thu được lý luận Mác - Lênin, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào trong nước và trực tiếp xây dựng lực lượng của cách mạng, Người quan tâm đầu tiên đến việc giác ngộ thanh niên; Người đã thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên ở Quảng Châu, Trung Quốc. Tại đây, Hồ Chí Minh đã mở lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ cách mạng đầu tiên mà tất cả học viên đều là thanh niên trí thức; ra tờ báo cách mạng đầu tiên lấy tên tờ báo là Thanh niên…

Thanh niên là một lực lượng to lớn, mạnh mẽ. Người nhận xét: “Tính trung bình thanh niên chiếm độ 1 phần 3 tổng số nhân dân – tức là một lực lượng to lớn" và “thanh niên là bộ phận quan trọng của dân tộc". Người cho rằng: “Thanh niên ta rất hăng hái. Ta biết họp lòng hăng hái đó lại và dìu dắt đúng đắn thì thanh niên sẽ thành một lực lượng rất mạnh mẽ". Không chỉ nhìn nhận thanh niên là một lực lượng to lớn và mạnh mẽ, Hồ Chí Minh còn khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên". 

Thanh niên là thế hệ kế cận, là đội dự bị của Đảng, để thanh niên trở thành những cán bộ có đức, có tài, Hồ Chí Minh yêu cầu các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, gia đình và xã hội phải quan tâm giáo dục thanh niên về đạo đức. Đồng thời đối với mỗi thanh niên, phải rèn luyện tư chất thông qua xử lý 3 mối quan hệ: đối với mình, đối với người và đối với công việc. 

Đối với mình, mỗi thanh niên xây dựng cho mình tinh thần yêu nước, tư tưởng trung với nước, hiếu với dân, thương dân, hết lòng phục vụ để được dân tin yêu, quý mến, để trở thành những người có phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.

Đối với việc, thanh niên khi phục trách việc gì thì quyết làm cho được, cho đến nơi, đến chốn, không sợ khó khăn, gian khổ; việc thiện thì dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh. Mỗi ngày cố làm một việc có lợi cho nước, cho dân. Đặc biệt, Người căn dặn mỗi thanh niên đó là: 

Không có việc gì khó;

Chỉ sợ lòng không bền;

Đào núi và lắp biển; 

Quyết chí ắc làm nên. 

Đối với người, đặc biệt là trong quan hệ với nhân dân, Người luôn căn dặn: “Việc gì có lợi cho dân thì hết sức làm, việc gì có hại cho dân thì hết sức tránh". Khi trở thành cán bộ phải luôn nhớ rằng, mình người lãnh đạo là công bộc của nhân dân chứ không phải là “quan cách mạng", không phải để “đè đầu cưỡi cổ nhân dân".

Thanh niên có vai trò vô cùng to lớn trong tiến trình lịch sử dân tộc và lịch sử cách mạng. Thanh niên là lực lượng to lớn, là đội quân xung kích trên mọi mặt trận, là cánh tay đắc lực và đội hậu bị của Đảng và còn là lực lượng kế thừa và tiếp bước các thế hệ cha anh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Năm 1947, trong Thư gửi các bạn thanh niên, Người viết: “Thanh niên là người tiếp sức cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai", “là người xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội", “là lực lượng cơ bản trong bộ đội, công an và dân quân tự vệ, đang hăng hái giữ gìn trật tự trị an, bảo vệ Tổ quốc" .

Những lời dạy của Người về chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau  luôn khắc ghi: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc điều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng" vừa “chuyên". Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết".