Chương trình nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 65 năm Giải phóng An Biên (25/4/1954 -24/4/2019)

Giai đoạn 1945-1954, đơn vị hành chính huyện An Biên, bao gồm cả vùng U Minh Thượng, huyện Kiên Hải ngày nay và một phần của huyện Thới Bình (xã Biển Bạch), tỉnh Cà Mau. Tháng 8/1951, chính quyền cách mạng quyết định phân chia chiến trường Nam bộ thành 2 phân liên khu (miền Đông và miền Tây) thì An Biên là một huyện, tạm thời thuộc tỉnh Bạc Liêu, nằm trong Phân Liên khu miền Tây. Về phía địch (chính quyền tay sai của thực dân Pháp), gọi An Biên là quận Thứ Ba thuộc tỉnh Rạch Giá, quận lỵ là Chi khu An Biên. Cơ quan đầu não của địch đặt tại thị trấn Thứ Ba, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang ngày nay.

An Biên dồn dập tiến công địch từ tháng 2 đến tháng 4/1954 

Cuộc tiến công chiến lược Đông Xuân năm 1953-1954 trên toàn chiến trường Đông Dương với phương châm là đánh bại kế hoạch Navarre của thực Pháp mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên phủ toàn thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" vào ngày 7/5/1954. Đối với Nam bộ và các tỉnh miền Tây, Trung ương Cục miền Nam chủ trương đẩy mạnh hoạt động quân sự, đi đôi với “địch, ngụy vận", vừa tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch, vừa kêu gọi binh lính ngụy trở về, làm tan rã hàng ngũ địch. Bộ đội chủ lực Tiểu đoàn 307 thuộc Bộ Tư lệnh Phân Liên khu miền Tây về tỉnh Bạc Liêu, phối hợp với quân dân địa phương tiến công, tiêu diệt đồn, bốt của địch tại huyện An Biên. 

Cuối năm 1953 đến đầu năm 1954, trên chiến trường Tây Nam bộ, thực dân Pháp liên tiếp mở nhiều đợt càn quét, giành dân, lấn chiếm vùng giải phóng của Việt Minh. Thời điểm cao nhất, địch bố trí 168 đồn, bốt và đánh phá vùng căn cứ cách mạng. Tại địa bàn huyện An Biên, gồm các huyện An Biên, An Minh, Vĩnh Thuận và U Minh Thượng ngày nay, địch xem là địa bàn trọng điểm để tấn công, càn quét, hòng tiêu diện căn cứ U Minh Thượng. 

Ngày 7/2/1954, dưới sự lãnh đạo của Huyện ủy An Biên, quân và dân An Biên phối hợp với bộ đội Tiểu đoàn 307 bao vậy cứ điểm Xẻo Rô, đồng thời tấn công quận lỵ Thứ Ba, tiêu diệt nhiều tề ngụy, bắt sống tên quận trưởng Thái Ngươn Sáng. Sau trận này, địch hoang mang tan rã, lớp bỏ hàng ngũ địch, một số trở về vùng giải phóng ở nông thôn, trong đó có nhiều lính ngụy người Khmer… Lúc này, địch đưa tên ác ôn Lâm Quang Thiệp về làm quận trưởng Thứ Ba thay tên Thái Ngươn Sáng.

Ngày 1/3/1954, quân và dân An Biên tiếp tục mở đợt tấn công thứ hai vào quận lỵ tiêu diệt 20 tên địch của Tiểu đoàn 15 do Quách Sến cầm đầu. Đến ngày 4/3/1954, các chốt của địch từ Xẻo Rô đến Thứ Ba đều bị quân dân du kích huyện An Biên, phối hợp Tiểu đoàn 307 tiêu diệt, một số ra hàng, một số bỏ hàng ngũ… Đêm ngày 5/3/1954, quân và dân An Biên tiêu diệt đồn Thứ Ba.

Để cứu vãn tình thế, địch điều Tiểu đoàn 15 của ngụy từ thị xã Rạch Giá và Tiểu đoàn 221 Hòa Hảo gồm 227 tên từ Chợ Mới (An Giang) đến chi viện, phản công hòng chiếm lại các đồn, bốt đã bị quân và dân An Biên tiêu diệt. Ngày 6/3/1954, Tiểu đoàn 221 Hòa Hảo lọt vào ổ phục kích của ta, chỉ sau 2 tiếng đồng hồ đánh giáp lá cà, quân và dân An Biên tiêu diệt và bắt sống trên 300 tên địch, thu toàn bộ vũ khí. 

Sau trận đánh này, tên Phạm Văn Phát, một trung đội trưởng thuộc Tiểu đoàn 221 Hòa Hảo, bị quân và dân An Biên bắt sống, đã thừa nhận “Tiểu đoàn của chúng tôi bị chết và bị bắt sống cả thảy là 217 người, chỉ còn 10 người chạy thoát. Tôi bị thương vào chân vì bị mã tấu của Việt Minh chém trúng và bị bắt đem về rạch Xẻo Xu…" 

Như vậy, chỉ trong hơn 2 tháng (từ 7/2/1954 đến đầu tháng 25/4/1954), quân và dân An Biên đã phối hợp với bộ đội chủ lực Tiểu đoàn 307 dồn dập tiến công địch, bắt sống 2 tên quận trưởng (tên ác ôn Thái Ngươn Sáng và Lâm Quang Thiệp), thu nhiều vũ khí, khí tài của địch, giành thắng lợi hoàn toàn, giải phóng toàn bộ huyện An Biên (cả vùng U Minh Thượng ngày nay). Đây cũng là huyện đầu tiên của khu vực miền Tây Nam bộ (lúc này gồm 6 tỉnh: Bến Tre, Cần Thơ, Vĩnh Trà, Bạc Liêu, Sóc Trăng và tỉnh Long Châu Hà) được hoàn toàn giải phóng trong Cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược 1945-1954. Vùng căn cứ U Minh Thượng tiếp tục mở rộng và được bảo vệ vững chắc. Ngày 28/4/1954, Ủy ban kháng chiến hành chánh huyện An Biên tổ chức mít tinh mừng chiến thắng, hơn 3.000 quần chúng nhân dân địa phương tham dự. 

Nguyên nhân và ý nghĩa giải phóng An Biên 

Giải phóng An Biên năm 1954, trước hết là tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm, ý chí quật cường của nhân dân ta, được hun đút qua 4.000 năm lịch sử dựng nước và giữ nước; khẳng định vai trò lãnh đạo linh hoạt, sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam mà trực tiếp là Ban Chấp hành Đảng bộ huyện An Biên và Tỉnh ủy Bạc Liêu. Trong quá trình lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đặc biệt là những tháng đầu năm 1954, Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Huyện ủy An Biên đã chấp hành nghiêm chỉ thị, mệnh lệnh của cấp trên; biết vận dụng sáng tạo địa hình, địa thế và hiệp đồng chặt chẽ với bộ đội chủ lực mở nhiều đợt tấn công liên tục, dũng cảm, táo bạo vào đầu não của địch. Kết quả, qua 2 trận đánh bắt sống 2 tên quận trưởng An Biên; đồng thời, tiêu diệt và bắt sống trên 300 tên địch của Tiểu đoàn 221 Hòa Hảo từ Chợ Mới (An Giang) xuống chi viện cho Chi khu An Biên để cứu vãn tình thế.

Về quân sự, 2 bên có sự chênh lệch rất lớn về lực lượng và khí tài. Một bên là thực dân Pháp và tay sai với đội quân khổng lồ, vũ khí hiện đại và nguồn tài chính dồi dào. Các trận càn quét mà chúng tấn công Việt Minh tại huyện An Biên là từ cấp tiểu đoàn, có cả tàu chiến, máy bay… Về phía quân và dân An Biên, chỉ có vũ khí thô sơ tự chế, nguồn tài chính không có gì ngoài sự cưu mang, đùm bọc, chở che của nhân dân địa phương. Những yếu tố của Việt Minh mà địch không bao giờ có được đó làlòng yêu nước nồng nàn, ý chí căm thù giặc sâu sắc, tinh thần đoàn kết cao độ, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, dũng cảm, mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu với kẻ thù.

Có thể nói, giải phóng An Biên không chỉ chiến công của địa phương, mà còn là một sự kiện mang tầm khu vực lúc bấy giờ và đã đi vào lịch sử vẻ vang của quân và dân miền Tây Nam bộ trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược.